Vụ tai nạn thang máy rơi tự do từ tầng 5 xuống xảy ra ngày 29/11/2020 vừa qua tại tòa B10A khu đô thị Nam Trung Yên, Hà nội làm hơn chục người bị thương và hoảng loạn. Điều này đã khiến nhiều người đang hàng ngày sử dụng thang máy lo lắng và dấy lên nghi ngại về chất lượng thang máy tại Việt Nam.
Được biết, thang máy này đã được cấp chứng nhận kiểm định ngày 12/8/20 và có hiệu lực đến 12/8/21 và nhóm thang máy ở tòa chung cư này cũng mới được tổng đại tu hồi đầu năm trị giá hơn 600 triệu.
Vậy nguyên nhân dẫn đến rơi thang máy tự do dài như thế là gì? Và làm gì khi thang máy rơi?
Sau đây là một số nhận định của chuyên gia kỹ thuật Việt Chào:
Nội dung
Nguyên nhân khiến thang máy rơi
Thang máy rơi do bộ điều tốc bị lỗi
Bộ Điều tốc (Governor) bị kẹt hoặc không hoạt động khi thang xảy ra sự cố.
Thang máy rơi do lỗi phanh
Phanh của động cơ chính bị trôi khi quá tải do bộ cân tải không hoạt động hoặc hoạt động kém hiệu quả.
Thang máy rơi do lỗi cảm biến
Cảm biến dừng tầng bị chập chờn, khiến thang không nhận được hành trình.
Thang máy rơi do lỗi cáp tải
Cáp tải và puly máy kéo bị mòn, dẫn đến hiện tượng cáp bị trôi trên puly và tốc độ trôi chưa đạt định mức khống chế của bộ governor nên bộ thắng cơ không tác động.
Thời gian sử dụng thang quá lâu
Thời gian sử dụng thang máy đã trên 10 năm nên các thiết bị và linh kiện đã yếu kém, dẫn đến thang hoạt động hay bị lỗi.
Công tác bảo trì kém hiệu quả
Việc đại tu, bảo trì, bảo dưỡng không do đội ngũ kỹ thuật chính hãng, mà thuê đội kỹ thuật nhỏ lẻ thiếu kinh nghiệm, không được đào tạo bài bản và không có đầy đủ trang thiết bị kỹ thuật hỗ trợ từ hãng với giá rẻ cũng là nguyên nhân dẫn đến thang máy rơi.
Thực tế, thang máy hiện đại, đạt tiêu chuẩn của nhà sản xuất uy tín và của thế giới là phương tiện vận chuyển rất an toàn nhờ có hàng loạt thiết bị bảo vệ như:
- bảo vệ vượt tốc (khi thang vượt tốc độ cho phép)
- bảo vệ quá nhiệt (khi nhiệt độ mô-tơ quá cao)
- bảo vệ vượt áp (khi điện áp chỉnh lưu hoặc biến tần vượt quá giá trị cho phép)
- bảo vệ khi điện trục trặc (khi mất điện lưới, mất pha hoặc điện áp quá thấp)
- bảo vệ quá tải (khi dòng điện ở bộ chỉnh lưu hoặc biến tần vượt quá giá trị cho phép)
- bảo vệ an toàn mạch điện (khi thiết bị an toàn bảo vệ mạch được kích hoạt)…
Khi xảy ra những lỗi trên, thang sẽ dừng và được đưa về tầng gần nhất, mở cửa để khách thoát ra ngoài.
Cần làm gì khi thang máy rơi?
Tai nạn thang máy rơi tự do dù cực kỳ hi hữu cũng khiến người dân lo lắng vì thang máy ngày càng trở thành phương tiện vận chuyển không thể thiếu, đặc biệt ở thành thị. Vậy chúng ta cần chuẩn bị kỹ năng gì cho tình huống này?
Cần giữ bình tĩnh khi thang máy rơi
Hãy thật bình tĩnh. Hãy nhớ rằng chỉ có bình tĩnh bạn mới có thể đưa ra những quyết định sáng suốt.
Bấm các nút gọi tầng theo chiều dọc đi xuống
Nhanh tay bấm các nút gọi tầng theo chiều dọc đi xuống trên bảng điều khiển. Theo các chuyên gia thang máy, việc này có thể giúp kích hoạt hệ thống điện cứu hộ khẩn cấp nếu do mất điện hoặc khiến nút bấm hoạt động trở lại nếu do bo mạch điện tử bị chập. Kỹ năng này đã giúp bé gái 9 tuổi ở Thẩm Quyến Trung Quốc thoát hiểm khi thang trôi đột ngột năm 2019.
Nằm ngửa xuống
Nếu việc bấm nút không hiệu quả, thang vẫn trôi, hãy nằm ngửa xuống khi thấy thang đủ rộng và có ít người trong thang (theo lời khuyên của các nhà khoa học thuộc Viện nghiên cứu Massachussets Mỹ). Việc nằm ngửa giúp phân tán lực tác động lên toàn bộ cơ thể và mông có thể là “tấm đệm” chịu sự va đập xuống sàn tốt nhất. Đưa hai tay hoặc nếu có cặp, balo… thì che lên mặt và ngực để bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ bị các vật như đèn, quạt rơi từ trần cabin xuống. Nếu không đủ chỗ nằm, bạn hãy khom người, cong đầu gối để hấp thụ lực tác động giống như vận động viên nhảy dù, lấy tay ôm đầu để chắn vật rơi.
Về mặt lý thuyết, chân của bạn sẽ uốn cong khi bạn và thang máy chạm đáy, kéo dài thời gian giảm tốc của cơ thể (lực tác động tỷ lệ thuận với tốc độ và khối lượng, tỷ lệ nghịch với thời gian và khoảng cách nên thời gian dừng càng lâu thì lực càng giảm). Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này ở tốc độ cao vẫn chưa rõ ràng, và nghiên cứu cho thấy rằng bạn có thể sẽ khiến đầu gối và chân của mình có nguy cơ chấn thương cao hơn ở tốc độ thấp.
Cách làm này cũng giữ cho cơ thể bạn song song với các đường truyền lực thẳng đứng của thang, làm tăng nguy cơ gãy xương hoặc chấn thương cột sống khi bạn ngã xuống sàn với cả tải trọng của cơ thể. Nếu cả việc khom người cũng không đủ diện tích, hãy bám chặt vào tay vịn để tránh bị ngã.
Đừng cố gắng nhảy lên khi thang máy rơi vì cho rằng làm vậy sẽ tránh được việc cơ thể bị va đập mạnh lúc thang dừng. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy khả năng bạn có nhảy và giữ cho cơ thể vẫn đang ở trên không lúc thang dừng là rất rất nhỏ. Ngược lại, theo một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Khí dung Dân dụng năm 1960 (Mỹ), khả năng cao bạn sẽ rơi xuống với tư thể ngồi xổm và việc này sẽ gây tổn thương nghiêm trọng ở khớp gối.
Thang máy hiện đại tích hợp các tính năng an toàn giúp ngăn ngừa nguy cơ rơi. Thang dùng động cơ máy kéo, di chuyển cabin lên và xuống bằng dây cáp thép, ròng rọc và đối trọng, có cảm biến điều tốc và giảm chấn ở đáy hố thang.
Nếu thang bị lỗi khiến cabin rơi xuống quá nhanh, bộ điều tốc sẽ kích hoạt phanh trên ray hành trình. Hàng loạt cờ (cảm biến dừng tầng) được lắp dọc theo trục hố thang nhận biết hành trình của cabin khi đi qua và bắt đầu giảm tốc độ và dừng thang lại ở những điểm thích hợp trong quá trình di chuyển, trong điều kiện thang hoạt động bình thường và cả khi thang máy rơi do bị lỗi.
Nhóm 4 đến 8 dây cáp thép trong thang máy có lực kéo đủ chắc chắn để giữ thang. Vì vậy, nếu thang được bảo trì, bảo dưỡng đúng cách thì nguy cơ rơi thang gây hậu quả nghiêm trọng gần như là không có.
Tuy vậy, để phòng bị mọi tình huống rủi ro có thể xảy ra, chúng ta hãy trang bị cho mình một cái đầu lạnh bình tĩnh và các kỹ năng xử lý như trên.